Chreptowicz Bohuryński Melecy († 1593), archimandryta monasteru pieczarskiego (1574–1593), prawosławny bp włodzimiersko-brzeski (1580–93). Pochodził z wołyńskiej linii Ch-czów, przezwanej w w. XVI Bohuryńskimi od majętności Bonurynia na Wołyniu. Imię chrzestne nie jest znane. Ojcem jego był Jan Olechnowicz. Za młodu Melecy z »niemałym pocztem« brał udział w wojnach z Moskwą, budował zamki obronne, a jako nagrodę za swe trudy wojenne zabiegał o bogate beneficja Kościoła prawosławnego. Niebawem został czerńcem monasteru kijowsko-pieczarskiego, a po śmierci Ilariona Piesoczyńskiego (1572) zakonnicy wybrali go archimandrytą ławry. Henryk Walezy dokumentem z 15 III 1574 wybór ten zatwierdził. Jednakże Melecy nie od razu mógł objąć swój urząd, gdyż wystąpiło kilku innych kandydatów, m. i. Sylwester Jerozolimiec, którego protegował ks. Konstanty Bazyli Ostrogski. Melecy, ufny w pomoc wojewody mińskiego, Gabriela Hornostaja, napadł w r. 1575 w Mińsku na Sylwestra i ograbił go. Zabiegi o uzyskanie archimandrii kijowskiej trwały do r. 1576. W maju tegoż roku Sylwester utrzymywał się jeszcze na tym stanowisku i występował w obronie majątku klasztornego, ale już 10 XI 1576 Stefan Batory, opierając się na tym, że elekcja Ch-cza odbyła się w sposób legalny, a wybór potwierdził Henryk Walezy, rozstrzygnął ostatecznie sprawę na korzyść Melecego. Jako archimandryta Ch. zabiegał energicznie przede wszystkim o zabezpieczenie i powiększenie dóbr klasztornych. Rozpoczął procesy z wierzycielami monasteru, rewindykował długi, zabiegał u króla o potwierdzenie przywilejów, zabezpieczających klasztor od podatków i ciężarów publicznych. Starał się również o zapewnienie niezależności ławry od uroszczeń metropolitów kijowskich. W tym celu na podstawie dwóch sfałszowanych dokumentów wyjednał w r. 1592 u patriarchy carogrodzkiego Jeremiego dokument, zapewniający niezależność monasteru kijowskiego od metropolitów (stauropigię). Dzięki jego staraniom i umiejętnym transakcjom majątki ziemskie i skarby klasztorne znacznie się pomnożyły, jak to widać z inwentarza, spisanego po śmierci Ch-a. Był on natomiast zupełnie obojętny dla spraw kościelnych i naukowych.
Nie poprzestając na sutych dochodach z archimandrii pieczarskiej, Ch. dążył do zdobycia władyctwa włodzimiersko-brzeskiego za życia ówczesnego bpa Teodozego Łazowskiego. Jako współzawodnik wystąpił Stanisław Żółkiewski, surrogator bełski, który nawet otrzymał przywilej królewski na tę katedrę. Dzięki poparciu Zamoyskiego dopiął Ch. celu. Teodozy Łazowski sam zwrócił się do króla z prośbą, aby się zgodził na odstąpienie Ch-czowi biskupstwa. Stefan Batory 23 XII 1579 zezwolił na to i wydał przywilej Ch-owi, który nie zadowolił się tym. W marcu 1580 r. udał się do Grodna i zdobył 16 IV 1580 potwierdzenie swych praw na biskupstwo. Jednocześnie polecił król dworzaninowi swemu Piotrowi Czernykowskiemu wprowadzić Ch-a w posiadanie dóbr, należących do władyctwa włodzimierskiego. Ch. odwdzięczył się swoim protektorom. W czasie pobytu w Grodnie 17 III 1580 nadał w dożywocie m. Kwassów w pow. łuckim, należące do dóbr biskupich, Janowi Zamojskiemu za jego »wielką a miłościwą łaskę i w sprawach a potrzebach cerkiewnych pomoc«, Czernykowski zaś za »usługi w sprawach cerkiewnych« dostał w dożywocie w. Janowicze, również z majątków władyctwa. Pomyślnie też załatwił Ch. sprawę ze swym konkurentem do katedry biskupiej, Stanisławem Żółkiewskim, który 24 IV 1580 roku zrzekł się praw do biskupstwa, ponieważ Ch. dał odpowiednie zadośćuczynienie. Umocniwszy się w ten sposób na katedrze, Ch. w umowie, zawartej z Teodozym Łazowskim 22 IV 1580, pozostawił mu w dożywocie wszystkie dobra biskupie. Dla zarządu sprawami kościelnymi wyznaczył brata swego Semiona oraz wójta włodzimierskiego Michała Dubnieckiego, zięcia Łazowskiego, Faktycznie Łazowski aż do śmierci (30 IV 1589) nie tylko korzystał z dochodów biskupstwa, ale również zajmował się sprawami duchownymi. Po objęciu faktycznej władzy Ch. mało troszczył się o sprawy duchowne. Pozostawił bez dalszego skutku rozpoczęte za życia Łazowskiego z inicjatywy Konstantego Ostrogskiego w r. 1583 starania o poprawę cerkwi we Włodzimierzu i założenie przy niej szkoły. Podobnie jak na stanowisku archimandryty, również i na katedrze biskupiej Ch. troszczył się głównie o sprawy majątkowe. Nie odznaczał się jednakże taką gwałtownością, jak jego poprzednik Łazowski. Gdy patriarcha carogrodzki Jeremi, powracając z Moskwy, przejeżdżał przez Polskę, Ch. wraz z innymi biskupami prawosł. został wezwany na sąd do Zamościa. Jednakże Jeremi, po rozpatrzeniu jego spraw, 14 VIII 1589, przebaczył mu i dał mu swoje błogosławieństwo. Brał też Ch. udział w synodach biskupów Kościoła wschodniego, które za jego czasów zaczęto zwoływać. Uczestniczył w synodzie brzeskim r. 1591, na którym zapadły uchwały, zmierzające do uzdrowienia stosunków cerkiewnych. Do sprawy unii był usposobiony niechętnie; w ostatnich latach życia popierał prawosławie. Dn. 6 VII 1590 zezwolił mieszczanom brzeskim założyć bractwo przy cerkwi św. Mikołaja i urządzić »szkołę ruską«, na wzór lwowskiej. Zmarł w Horodku w styczniu 1593 r. Po Ch-a śmierci wynikł zawzięty spór pomiędzy jego rodziną a kapitułą o majątek zmarłego.
Szpakowskij E., Meletij Chrebtowicz, Trudy Kijew. Duch. Akad., 1875, III 169–206, 436–62, IV 108–23 (przestarzałe i mało krytyczne); Jewgenij (Bołchowitinow), Opisanie Kijew. Pieczer. Ławry, Kijów 1847 (zawiera dużo błędów); Makary, Istor. rus. Cerkwi, Pet. 1879, IX 398–9, 442–5, 490–2; Studińskyj, Perestoroha, Lw. 1895, 57–9; Żukowicz P., Sejmowaja borba, Pet. 1901; Hruszewski, Ist. Ukr. Rusy, V i VI; Chodynicki K., Kościół prawosławny, W. 1934. Wzmianki u wszystkich historyków unii (Kojałowicz, Czystowicz, Likowski, Lewicki K.); Bartoszewicz w Enc. Org. V 504–5; Boniecki; Pełesz J., Gesch. der Ruth. Union, Wiedeń 1881, I 526, II 63, podaje nie istniejącego Grzegorza Ch-cza, arcybpa połockiego. Błąd powstał z omyłki Niesieckiego, który, wspominając o Jerzym Ch-czu, poplątał go z Grzegorzem Zahorowskim. Główne dokumenty podają wydawnictwa: Arch. jug. zap. Ros. cz. I, t. I i VI; Akty zap. Ros. IV; Wil. Arch. sbor. IV, XI; Opisanie arch. zap. rus. uniat. mitrop., I. Utwór polemiczny »Perestoroha«; Akty zap. Ros. IV 208–9 tendencyjnie i fałszywie przedstawia stosunek Ch-cza do Terleckiego.
Kazimierz Chodynicki